İnsan vücudunda doğumdan itibaren pek çok madde salgılanmaktadır. Bu maddeler gerek organların korunmasında gerekse de organların nitelikli bir şekilde çalışmasında fonksiyoneldir. Tükürük bezleri de üst solunum yollarında bulunan ve tükürük salgılamakla görevli dokulardır. 

Tükürük Bezi Nedir?

Tükürük bezi insan vücudunda iki farklı şekilde bulunmaktadır. Minör tükürük bezi olarak adlandırılan dokular; ağız içinden gırtlağa kalan bulunan mukoza yapısında bulunmaktadır ve yüzlercedir. Minör tükürük bezlerinin yanı sıra majör tükürük bezleri; dil altı, kulak önü ve çene altında bulunmaktadır. 

Tükürük Bezleri Ne İşe Yarar?

Tükürük bezlerinin görevleri aşağıdaki şekilde sıralanabilmektedir;

• Ağız bölgesini dezenfekte etmektedir.
• Ağız ve geniz bölgesini bakteri e virüslere karşı korumaktadır.
• Sindirimi başlatmaktadır.
• Bağışıklık sistemini korumaktadır.
• Ağız boşluğunun kuruması önlemektedir.
• Gıdaların ısısını ayarlamaktadır. 
• Gıdaların dokusunu yumuşatarak yutmayı kolaylaştırmaktadır.

Tükürük Bezi Hastalıkları Nelerdir?

Tükürük bezi hastalıklarının başlıcaları;

• Enfeksiyona bağlı problemler
• Tükürük bezi taşları
  Genellikle çene altı tükürük bezlerinde görülen bu problemde gerek burada salgılanan tükürüğünün kıvamının koyu olması gerekse de yer çekimine karşı bir salgılama söz konusu olması nedeni ile tükürük bezi taşlarının oluşumu sık görülmektedir. Tükürük bezi taşlarının nedeni;
  -Gut hastalığı
  -Tükürük akımındaki azalma
  -Tükürük salgısındaki pH dengesizliğidir.
• Tükürük bezi tümörleri

Genellikle kulak önü tükürük bezlerinde görülmektedir. Bu tümörlerin yaklaşık %20’si kötü huylu olmakla birlikte iyi huylu tükürük bezi tümörleri; pleomeorfik adenom ve Warthin tümördür. Tükürük bezinde en sık görülen kötü huylu tümörler ise mukoepidermoid kanserdir. 

Özellikle tükürük bezi tümörleri ve taşlarının tedavisinde cerrahi yöntemlere başvurulmaktadır. 

Tükürük Bezi Ameliyatları 

Tükürük bezi ameliyatları genellikle tükürük bezinde gelişen tümörlerin tedavisinde uygulanmaktadır. Önceki yıllarda tükürük bezi ameliyatlarında tükürük bezinin tamamının alınması işlemi uygulanmaktaydı. Ancak günümüzde nitelikli tanı süreci yaşanması sonucunda tükürük bezinde bulunan problemin tedavisi amacı ile cerrahi işlem uygulanmaktadır. Tükürük bezi ameliyatları uygulama alanına göre farklı şekillerde uygulanmaktadır. 

Parotis Cerrahisi (Kulak Önü Tükürük Bezi Ameliyatı)

İçinden yüz sinirin geçmesi sebebi ile oldukça önemli olan Parotis bezinde uygulanacak olan cerrahi işlem de hastaları önemli ölçüde korkutmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki; kesin tanı, nitelikli tedavi planlaması ve alanında uzman bir cerrah ile ameliyat komplikasyonları minimum düzeye düşürülebilmektedir. 

Genel anestezi altında uygulanan bu işlemde kulağın ön kısmında çenenin alt kısmına kadar kesi açılmaktadır. Bu kesiden tükürük bezine ulaşılmakta ve görüntüleme sistemleri yardımı ile yüz sinirine herhangi bir müdahalede bulunulmadan işlem tamamlanmaktadır. Tükürük bezinin tamamının kanserli hücre ile kaplanması durumunda ise yüz sinirinin yine de uygulama bölgesinde bırakılması için çalışılmaktadır. Ameliyat tamamlandığında uygun dikiş yöntemleri ile açılan kesi kapatılarak dren yerleştirilmektedir. Kulaklar dahil olarak sargı uygulaması gerçekleştirilmektedir. Doktorun önerdiği ilaçların kullanımı aksatılmamalıdır. Uygulanan dikişler yaklaşık 1 hafta sonra alınmaktadır.

Parotis Cerrahisi Komplikasyonları

• Kanama
• Ödem
• Alerjik reaksiyonlar
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar
• Enfeksiyon
• Yüz sinirinde oluşabilecek geçici ya da kalıcı hasarlar
• Kulak memesinde his kaybı

Submandibuler Cerrahisi (Çene Altı Tükürük Bezi Ameliyatı)

Genel anestezi uygulaması ile birlikte gerçekleştirilen bu işlemde çenenin alt bölgesinde kesi açılmaktadır. Açılan bu kesiden tükürük bezlerine gerekli müdahaleler uygulanarak estetik bir şekilde dikiş işlemi ile ameliyat tamamlanmaktadır. Dikişler yaklaşık 1 hafta sonra alınabilmektedir. 

Submandibuler Cerrahisi Komplikasyonları

• Kanama
• Enfeksiyon
• Dil organında hareket kısıtlılığı 
• Yüz sinirinin hasarı
• Yüzde asimetri
• Ödem
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar
• Alerjik reaksiyonlar

Tükürük bezi hastalıklarında alanında tecrübeli ve donanımlı bir kulak burun boğaz uzmanına başvurulmalıdır. Aksi halde söz konusu komplikasyonlar yaşanabilmektedir. 

Tükürük Bezi Ameliyatı Öncesi Süreç

Tükürük bezi ameliyatları öncesinde sigara ve alkol tüketilmemelidir. Aynı zamanda hali hazırda kullanılan ilaçlar bulunuyorsa bu ilaçların doktor kontrolünde alınması gerekmektedir. Ameliyat öncesi süreçte herhangi bir gıda sınırlaması olmamakla birlikte anestezi uygulaması sebebi ile belirli bir süre açlık ve susuzluk gerekmektedir. Ameliyat öncesinde ameliyatı gerçekleştirecek olan doktora merak edilen her konu sorulmalıdır. 

Tükürük Bezi Ameliyatı Sonrası Süreç

Ameliyat sonrasında hastanın birkaç gün hastanede yatması gerekebilmektedir. Bu süreçte doktor gözetiminde olan hastada herhangi bir komplikasyon gözlemlendiğinde anında müdahale edilebilmektedir. Ağrı kontrolünün sağlanması amacı ile doktorun önerdiği antibiyotik ve ilaçların kullanımı aksatılmamalıdır.

Ameliyattan en az 1hafta sonra duş alınmalıdır. İstirahat sürecinde bulunulan ortam ne terlemeye neden olacak kadar sıcak ne de üşümeye neden olacak kadar soğuk olmalıdır. 

Tükürük bezi ameliyatı olacak kişiler hastanede kalacak olmaları sebebi ile refakatçiye ihtiyaçları bulunmaktadır. Ameliyat planlaması sırasında bu durumun da göz önünde bulundurulması önerilmektedir.

Tükürük Bezi Ameliyatı Kimler İçin Uygun Değildir?

Tükürük bezi hastalıklarında hastanın genel sağlık durumu da değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sonucunda şeker hastalığı, yüksek tansiyon problemi, kalp hastalığı bulunan kişilerde ve hamilelerde tükürük bezi ameliyatlarının uygulanması tercih edilmemektedir.